Tác hại của nóng giận và cách kiểm soát

Dưới góc độ y học, tức giận gây tổn hại cả thể chất lẫn tinh thần cho con người. Nếu ai đó thường xuyên tức giận trong thời gian dài thì cơ thể sẽ ốm đau, trí tuệ mịt mù, tinh thần bạc nhược, chất lượng cuộc sống giảm sút trầm trọng.

1. Thế nào là sự tức giận

Theo Medicinenet, tức giận hay giận dữ (anger có nguồn gốc từ ngôn ngữ cổ Bắc Âu) là một phản ứng cảm xúc liên quan đến việc tâm lý con người khi đang bị đe dọa. Một số người có xu hướng phản ứng với sự tức giận bằng cách trả thù nhưng có người ôn hòa hơn là thoát lui khỏi tình huống nguy hiểm nhưng nói chung tức giận là một cảm xúc liên quan đến một phản ứng khó chịu và cảm xúc mạnh đối với một sự kiện khiêu khích.

Nhiều nhà khoa học phân tích tức giận theo ba phương thức, gồm nhận thức (đánh giá), phản ứng - tình cảm (sự căng thẳng), và hành vi (bỏ chạy và đối đầu). William DeFoore, một chuyên gia về quản lý tức giận, mô tả sự tức giận như một nồi áp suất, và chỉ tồn tại trong một thời gian nhất định.

Sự tức giận thường đi kèm những thay đổi về sinh lý như tăng nhịp tim, tăng huyết áp, và tăng nồng độ adrenaline và noradrenaline trong máu. Một số người coi tức giận như là một cảm xúc gây nên một phần của phản ứng hoặc chiến đấu hoặc bỏ chạy. Tức giận trở thành cảm giác chủ yếu về các mặt ứng xử, nhận thức và sinh lý khi một người lựa chọn có ý thức để hành động ngăn chặn ngay hành vi đe dọa của một thế lực bên ngoài. Tổng thể, tức giận có thể có nhiều hậu quả về thể chất và tinh thần.

Theo Bách khoa thư mở, các biểu hiện bên ngoài của sự tức giận thường thấy trong nét mặt, ngôn ngữ cơ thể, phản ứng sinh lý, và có lúc trở thành hành vi gây hấn.

Con người nói riêng và các động vật nói chung thường hét to, căng cơ, nhe răng, và nhìn chằm chằm vào đối thủ. Các hành vi liên quan với sự tức giận được thực hiện nhằm cảnh báo kẻ xâm lược ngừng ngay hành vi đe dọa. Hiếm khi một cuộc ẩu đả thực sự xảy ra mà trước đó không có biểu hiện của sự giận dữ của ít nhất một trong những người tham gia.

Trong khi hầu hết những người nóng giận giải thích hưng phấn của họ như là một kết quả của “những gì đã xảy ra”, các nhà tâm lý học đã chỉ ra rằng một người tức giận có thể bị nhầm lẫn bởi vì tức giận làm giảm sút khả năng tự giám sát và khả năng quan sát khách quan.

2. Sự tức giận qua nghiên cứu khoa học

Loài chó phản ứng trước cơn thịnh nộ của con người

Chó dường như đọc được cảm xúc của con người tốt hơn so với chúng ta. Một nghiên cứu thực hiện năm 2016 cho thấy, trước sự khó chịu của con người, chó có cảm giác như chúng bị mắc lỗi, nhất là khi con người lớn tiếng và đưa ra những dấu hiệu bày tỏ sự không hài lòng.

Trong thí nghiệm thứ nhất, người ta đưa ra một cử chỉ ôn hòa, kèm theo giọng nói thân thiện hoặc phấn khích, tức thì chó cũng thấy mừng rỡ và đi lại quấn quýt cùng con người. Trong thí nghiệm thứ hai, người ta đưa ra giọng điệu giận dữ, tức thì tất cả những con chó có mặt đều khép nép, ngần ngại làm những gì chúng thường có.Trong thực tế, khi con người giận dữ, hành động của chó cũng chậm trễ và tỏ vẻ sợ hãi hơn.

Các nhà khoa học đã đi đến kết luận, loài chó giải mã tín hiệu giọng nói và cảm xúc của con người chính xác trước khi chúng quyết định khi nào nên tin tưởng vào con người.

Nóng giận mất khôn?

Cơn thịnh nộ ảnh hưởng đến con người theo nhiều cách, có người khi giận dữ cho rằng họ thông minh hơn, nhưng thực tế giận dữ đã làm giảm trí thông minh của con người, đó là nói theo cách của người châu Á còn theo người châu Âu, sự thông minh lúc tức giận là ngu ngốc.

Các nhà khoa học Ba Lan thực hiện nghiên cứu năm 2018 ở 520 sinh viên ở Đại học tại Warsaw. Những người này được yêu cầu nói về tốc độ và tần suất của những cơn tức giận, sau đó được kiểm tra trí thông minh.

Tuy kết quả chưa đạt tới ngưỡng mong đợi, song các nhà khoa học đã phát hiện thấy, sự tức giận là một cảm xúc phức tạp và nhất thời.Tuy nhiên, kết quả cũng cho thấy, sự tức giận không liên quan đến mức độ thông minh.

Phần lớn, các sinh viên tham gia ở các cấp học đã chia sẻ rằng sự nóng nảy thường đến nhanh chóng và đánh giá quá cao sức mạnh não bộ.Ngược lại, những người có cá tính lo lắng lại đánh giá thấp sự nhận thức của bản thân.Một điều mà nghiên cứu đã làm rõ, đó là, lòng tự ái chính là chìa khóa khiến những người khi giận dữ tin rằng họ thông minh hơn những người khác.

Những giấc mơ giận dữ

Có một cụm từ nghe có vẻ rất khoa học, có tên “frontal alpha asymmetry” (tạm dịch: bất đối xứng alpha vùng trán). Trong tiếng Anh đơn giản, những sóng não này nhảy múa ở thùy trán và trở nên lạc nhịp khi tức giận.Các nhà khoa học tò mò muốn xem liệu sóng não, được gọi là alpha, tại sao lại không đồng bộ trong những giấc mơ giận dữ.Năm 2019, các tình nguyện viên đã ngủ trong phòng thí nghiệm đội mũ điện cực để các nhà khoa học đo hoạt động của não.

Trong suốt đêm, sau khi trải qua giai đoạn REM gây ra giấc mơ, những người này được  đánh thức và đặt câu hỏi về những giấc mơ và cảm xúc họ trải qua. Thật thú vị, sóng alpha đã “trườn bò” trong những giấc mơ giận dữ.Nghiên cứu cũng phát hiện thấy những cảm giác tức giận có trước khi đi ngủ có thể là cội nguồn tạo ra những giấc mơ kiểu này.

Nói về cả hai thế giới, lúc thức và lúc ngủ,  các nhà khoa học phát hiện ra rằng những người có nhiều hoạt động alpha ở thùy trán phải dễ nổi giận hơn cả khi thức lẫn khi ngủ.

Hận thù có yếu tố do gien MAOA gây ra

Hận thù mang tính di truyền

Sau hàng ngàn năm bạo lực, xã hội hiện đại đã chứng kiến một vấn đề nan giải đó là sự thù hận hay hiếu chiến. Con người đã phát triển các gien thúc đẩy sự gây hấn và tệ hơn là tiến hóa sang những hành vi bất an hơn, ngăn cản tính tự chủ của con người.

Điều này có nghĩa, những người có khuynh hướng di truyền tức giận thường cố giữ bình tĩnh nhưng lại thiếu vùng não hiệu quả để kiểm soát cảm xúc. Các nhà nghiên cứu sống với các bộ lạc săn bắn hái lượm đã tận mắt chứng kiến, bạo lực mang lại lợi thế cho các thành viên trong các bộ lạc này, đặc biệt là hành vi sát nhân. Những người đàn ông giết người khác sống sót lâu hơn và có nhiều con hơn, loại gien này tồn tại ở 40% dân số đàn ông trên thế giới.

Ảnh hưởng mạnh nhất đến hành vi bạo lực có nguồn gốc từ gien MAOA, nó có vai trò điều chỉnh cảm xúc. Những người có biến thể gien chức năng thấp có nhiều khả năng mất kiểm soát, đặc biệt là khi họ có một tuổi thơ đau thương.Ngược lại, những người có biến thể gen chức năng cao có thể gây bạo lực nhưng chỉ khi bị khiêu khích.

Khía cạnh đáng chú ý nhất là tất cả các tình nguyện viên trong nghiên cứu đều là sinh viên đại học khỏe mạnh về tinh thần, chứ không phải người bị rối loạn cảm xúc.

Thế giới ngày càng giận dữ hơn?

Nghe có vẻ hư cấu, nhưng báo cáo mang tên  Global State of Emotions (Trạng thái cảm xúc Toàn cầu), điều này có thật. Đây là báo cáo phiên bản 2018, do công ty phân tích Gallup thực hiện dựa trên các cuộc phỏng vấn ở hơn 151.000 người thuộc trên 140 quốc gia.

Đây là nhóm người trưởng thành, họ được hỏi về tần suất sau khi trải qua cả cảm xúc tích cực và tiêu cực. Kết quả được công bố năm 2019, theo đó, nhóm người nói rằng họ phải chịu đựng nỗi buồn và lo lắng tăng thêm 1 phần trăm so với năm trước và sự tức giận đã tăng tới 2 phần trăm.

Cả ba cảm xúc tiêu cực đều đứng ở đầu bảng, điều này cho thấy số người lo lắng và giận dữ đang có chiều hướng đông hơn.Những hệ lụy từ sự tức giận đều là mối nguy thảm họa.

Trước tiên, cảm xúc tiêu cực gây ra các vấn đề bất an cho chính người trong cuộc, tác động xấu đến sức khỏe, đặc biệt là bệnh huyết áp cao, bệnh tim và đột quỵ. Nếu xu hướng tiếp tục tăng, các nhà khoa học lo ngại rằng dân số toàn cầu có thể bị suy giảm.

Khi cơ thể tức giận hãy tưởng tượng cũng giống như khi đất nước chuẩn bị chiến tranh. Cơ thể sẽ thực hiện điều chỉnh huy động rất nhiều nguồn tài nguyên bên trong để cơ thể sẵn sàng tham gia chiến đấu, chuẩn bị ứng phó khi trận chiến bắt đầu. Khi tình trạng tức giậnnày biến mất, tất cả những nguồn tài nguyên được huy động này sẽ trở thành phế thải, cần loại bỏ ra khỏi cơ thể, sẽ tiêu hao rất lớn nguồn năng lượng, rất lãng phí nguồn năng lượng khí huyết của cơ thể.

Kìm chế giận dữ mang tính văn hóa

Nhiều bậc cha mẹ cho hay, đôi khi con cái là chìa khóa kích động sự tức giận. Trẻ mới biết đi, đòi hỏi vô cớ, tuổi mới lớn, bướng bỉnh, lầm lì.... Trong khi các bậc cha mẹ ở các nước phương Tây thường phản ứng bằng cách la hét, nhưng ở những nơi khác lại có các phản ứng trái ngược. Ví dụ, các cộng đồng Inuit Bắc Cực coi việc la hét một đứa trẻ là hành vi tự hạ thấp người lớn. Các nhà tâm lý cho rằng, các bậc cha mẹ phương Tây phản ứng sự giận dữ một cách khá vất vả khiến trẻ lạnh lùng hơn, còn người Inuit lại nuôi dạy con cái bằng những kỹ thuật thanh thản hơn.

Điều này nó mang tính văn hóa và không chỉ có người Inuit, nhiều nền văn hóa khác cũng có cách nuôi dạy con cái theo cách ôn hòa  hơn, khác xa với các xã hội giận dữ phương Tây. Ví dụ, người Nhật ít thể hiện sự giận dữ, theo đó, khi con cái cãi nhau, người Nhật không cáu giận, không mắng mỏ trẻ mà thay vào đó, để chúng tự xem xét tình huống, học cách đối phó giống như người lớn từng làm, hay còn gọi là quy luật “va chạm và tự điều chỉnh”.

3. Những hậu quả khôn lường của sự tức giận

Nám da

Khi tức giận, một lượng máu lớn sẽ dồn lên não, nguyên nhân là do lượng ô-xy trong máu giảm, độc tố tăng cao. Độc tố sẽ kích thích nang lông phát triển, dẫn đến viêm quanh nang lông ở các mức độ khác nhau, từ đó xuất hiện các vết nám trên mặt.

Lão hóa tế bào não

Khi một lượng máu lớn dồn lên não, nó sẽ tạo sức ép cho động mạch. Lúc này hàm lượng độc tố trong máu tăng mạnh, lượng ô-xy giảm xuống mức thấp nhất. Các tế bào não sẽ giống như như bị trúng thuốc độc vậy.

Loét dạ dày

Tức giận dẫn đến các dây thần kinh giao cảm bị kích thích hưng phấn, ảnh hưởng trực tiếp đến tim và động mạch, khiến cho lượng máu lưu thông trong đường tiêu hóa bị giảm, quá trình lưu thông diễn ra chậm, gây kém ăn, dần dần sẽ dẫn đến bệnh loét dạ dày.

Theo lý giải của Đông y có một dạng là sự tức giận – giận dữ nhưng buộc phải kìm nén trong lòng, kiểu người này bên ngoài biểu hiện dường như rất ổn không giận dữ với ai nhưng thực ra trong lòng luôn ở trạng thái tức giận hoặc không ổn định. Người này sẽ rất dễ hình thành sự ức chế đau khổ, gây ra các bệnh như viêm loét dạ dày và đại tràng, trường hợp nghiêm trọng sẽ dẫn tới xuất huyết dạ dày

Dễ bị tai biến mạch máu não:

Theo một nghiên cứu, bạn có nguy cơ bị tai biến mạch máu não cao gấp ba lần. Lý do có thể là cục máu đông hoặc xuất huyết não trong hai giờ đầu sau khi bộc phát. Đối với những người mắc chứng phình mạch máu, nguy cơ cao gấp 6 lần.

Có nguy cơ bị đau tim

Nguy cơ bị đau tim cao hơn nếu sự tức giận bị kìm nén. Trái tim bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi sự tức giận, vì các nghiên cứu cho thấy rằng một người tăng gấp đôi nguy cơ bị đau tim trong hai giờ sau khi cơn giận dữ bùng phát. Khi cơn giận bùng phát thì nhịp tim tăng lên, gây áp suất máu lên thành mạch cao hơn, làm tăng cholesterol xấu, làm tăng nguy cơ bệnh mạch vành và nhồi máu cơ tim...

Làm suy yếu hệ miễn dịch

Luôn bị bệnh? Sự tức giận có thể là lý do. Một nghiên cứu gần đây của các nhà khoa học thuộc Đại học Harvard (Mỹ) cho thấy nếu một người khỏe mạnh nổi giận chỉ vì nhớ lại những điều tức giận, sẽ có mức kháng thể miễn dịch A hạ xuống. Đây là một kháng thể đóng vai trò quan trọng trong chức năng miễn dịch.

Gây lo lắng

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng sự tức giận làm trầm trọng thêm các triệu chứng của chứng rối loạn lo âu, là tình trạng trong đó một người lo lắng không kiểm soát được. Hãy cố gắng kiểm soát cơn giận để đối phó với sự lo lắng một cách tốt hơn.

Có thể dẫn đến trầm cảm

Nhiều nghiên cứu đã liên kết sự tức giận và trầm cảm, đặc biệt là ở nam giới. Hãy cẩn thận, nếu bạn tức giận vì những điều nhỏ nhặt, nó có thể dẫn đến trầm cảm. Trầm cảm lâu ngày có thể dẫn đến tự hại bản thân (tự tử).

Tức giận gây hại giấc ngủ

Cảm giác căng thẳng và nặng nề từ những cơn tức giận sẽ kích thích phản ứng chiến-hay-chạy (fight-or-flight) khiến bạn tỉnh táo. Khi đó bạn sẽ càng khó đi ngủ hơn.

Ngoài ra, nhiều nghiên cứu đã chứng minh giấc ngủ bị gián đoạn sẽ khiến cơn tức giận càng tăng thêm. Bạn có thể sẽ tỉnh dậy với cảm giác mệt mỏi, kiệt sức thay vì tươi mới. Đây là một vòng tuần hoàn khiến bạn vô cùng mệt mỏi.

Gan bị tổn thương

Khi tức giận, cơ thể sẽ tiết ra một chất có tên là Catecholamine. Chất này tác động đến hệ thần kinh trung ương khiến cho huyết áp tăng cao, tăng cường phân hủy axit béo, các độc tố trong máu và gan cũng tăng theo tương ứng.

Tức giận sẽ làm cho gan nóng lên, ngược lại gan nóng cũng làm cho người ta rất dễ tức giận. Theo quan điểm của Trung y, tức giận hại gan, gan bị tổn thương dẫn đến người ta càng dễ tức giận, luật nhân quả tương hỗ lẫn nhau này từ đó hình thành nên sự tuần hoàn ác tính.

Lời khuyên: Hãy uống 1 cốc nước khi tức giận. Nước sẽ “rửa trôi” các axit béo tự do trong cơ thể, giảm bớt độc tố.

Kích thích tuyến giáp

Khi tức giận, hệ thống nội tiết trong cơ thể sẽ bị rối loạn, khiến cho hormone tuyến giáp tăng tiết, theo thời gian sẽ dẫn đến bệnh ở tuyến giáp.

Có thể rút ngắn tuổi thọ

Người ta nói rằng những người hạnh phúc sống lâu hơn. Căng thẳng cùng với sự tức giận sẽ rút ngắn tuổi thọ. Các nhà nghiên cứu từ Đại học Michigan, Mỹ, đã thực hiện một nghiên cứu trong khoảng thời gian 17 năm và phát hiện ra rằng các cặp vợ chồng hay nổi giận với nhau, có tuổi thọ ngắn hơn so với cặp vợ chồng bình tĩnh xử lý vấn đề.

Ảnh hưởng đến phổi

Bạn có thể là người không hút thuốc nhưng nếu bạn dễ nổi giận thì bạn vẫn gây hại cho phổi. Nam giới dễ nổi giận, hơn có dung tích phổi kém hơn, theo một nghiên cứu được thực hiện bởi một nhóm các nhà khoa học của Đại học Harvard, Mỹ.

Các vấn đề khác phát sinh

Người thường xuyên nóng giận luôn toả ra ngăng lượng tiêu cực ra xung quanh, gây ra mối bất hoà với người thân trong gia đình và bên ngoài xã hội từ đó khiến cuộc sống dễ gặp bất trắc, và nhiều chuyện không may sau đó có thể xảy ra.

4. Làm sao để kiểm soát cơn giận dữ?

Ai trong đời cũng có lúc tức giận nhưng cách chúng ta xử lý chúng là rất quan trọng. Nhiều người cho rằng kiểm soát cơn giận có nghĩa là làm dịu cơn giận. Nhưng ức chế cảm xúc không phải là một lựa chọn tốt. Nếu bạn thực sự muốn kiểm soát cơn giận, hãy cố gắng hiểu lý do của cơn giận đó và sau đó bộc lộ điều đó theo cách tốt hơn.

 - Tìm ra nguyên nhân của sự tức giận của bạn và cố gắng hóa giải

- Ngồi xuống thư giãn, nhắm mắt lại, hít thở sâu, dang hai tay ra để điều tiết cơ thể để loại bỏ các độc tố.

- Suy nghĩ trước khi nói và ý thức hơn về cảm xúc

- Nghe một vài bản nhạc hay chơi trò chơi mà bạn thường yêu thích cũng là những cách rất tốt giúp cơn giận hạ nhiệt.

- Nhớ lại những kỷ niệm vui đã có trước đây để nhịp tim trở lại bình thường.

- Bạn nên xoa nóng lòng bàn tay rồi áp vào vùng bụng và xoay tròn theo chiều kim đồng hồ để giảm căng thẳng cho nội tạng bên trong.

- Tham gia một hoạt động khiến bạn bận rộn

- Thiền định là một cách tuyệt vời điều hoà thân tâm

- Hãy thử tập yoga hoặc tập thể dục để giảm căng thẳng và bình tĩnh lại

- Dành thời gian một mình, điều này sẽ giúp bạn phân tích tình huống tốt hơn

- Đi bộ hoặc đạp xe trong một khung cảnh thiên nhiên đẹp cũng khiến bạn cảm thấy mọi chuyện nhẹ nhàng hơn.

- Ngâm chân bấm huyệt cũng là một cách tốt để xả hơi cơn giận dữ

• Phương pháp đơn giản nhất, hãy massage vào huyệt thái xung ở dưới lòng bàn chân (sau khe giữa ngón chân 1 và 2, đo lên 1,5 thốn, huyệt ở chỗ lõm tạo nên bởi 2 đầu xương ngón chân 1 và 2. Hoặc sờ dọc theo khoảng gian đốt xương bàn chân 1, tìm xác định góc tạo nên bởi 2 đầu xương bàn chân 1 và 2, lấy huyệt ở góc này), có thể giúp khí gan bốc lên được phân tán xuống dưới, lúc này huyệt vị này sẽ rất đau, cần massage lại nhiều lần, cho đến khi hết đau mới thôi.
• Biện pháp loại bỏ cơn tức giận đơn giản nữa đó là dùng nước nóng ngâm chân, nhiệt độ nước khoảng từ 40 -42 độ, thời gian ngâm của mỗi người khác nhau, tốt nhất cho tới khi vai và lưng ra mồ hôi (tốt nhất ở nhiệt độ phòng từ 25 -28 độ), có người cần thời gian khoảng 30 phút, người huyết áp thấp có lúc cần ngâm 2h đồng hồ.

* Ngoài những biện pháp về thể chất thì cũng cần rèn luyện về tinh thần. Mỗi khi bị ai đó làm tổn thương, hãy cố gắng bình tĩnh soi lại chính mình, rồi đặt bản thân vào vị trí của người để cố gắng cảm thông, bao dung. Buông bỏ và tha thứ cho người cũng là liệu pháp chữa lành vết thương trong lòng mình.

Thắm Lê tổng hợp theo suckhoedoisong.vn, thanhnien.vn

-----

Tha thứ là trọn nghĩa yêu thương

Câu chuyện con Rắn và cái Cưa - Bài học sâu sắc về hậu quả của sự nóng giận