"Sông càng sâu càng tĩnh lặng - Lúa càng chín càng cúi đầu"

Câu danh ngôn quen thuộc nhưng có mấy ai hiểu đúng và làm theo được...

Sông càng sâu càng tĩnh lặng đó là bản chất tự nhiên của bất kỳ dòng sông nào đang chảy trên trái đất này. Chỉ có những con sông sâu, biết "hạ mình xuống" thì trăm vạn con sông con suối khác mới róc rách chảy về, càng tiếp nhận được nhiều nước hơn. Trên mặt nước cho dù gió có thổi làm sóng trào dâng cuồn cuộn, nhưng những dòng nước ở bên dưới sâu vẫn luôn duy trì tốc độ chảy rất chậm rãi, thong dong… và chính vì thế nó mới dễ lắng đọng những "hạt phù sa" để bồi đắp cho bên bờ xanh tốt hơn.

Khi lúa còn xanh, lúa ngẩng cao đầu chót vót, nhưng bên trong mới chỉ thơm mùi sữa. Càng dần già, trải qua quá trình tích luỹ dinh dưỡng, những mưa nắng bão bùng, bông lúa dần nặng hạt, tích luỹ đủ chất và lượng, rồi chuyển sang màu vàng óng, đó là khi lúa đã chín và cúi đầu dần xuống như tỏ lòng biết ơn đất trời.

Phàm làm người cũng vậy: người càng trí huệ càng tĩnh tâm, khiêm nhường. khi còn non trẻ, vốn kiến thức còn rất ít, chưa trải nghiệm cuộc đời nhiều nên rất dễ ảo tưởng sức mạnh, dễ bốc đồng, dễ tự cao, tự đai, dễ khoe khoang. Cuộc sống cứ thế trôi đi, rồi vấp ngã, rồi đứng lên, rồi học được thêm những bài học quý giá từ trường học, trường đời mà ngày càng trưởng thành hơn, khi đó có thể biết được mình cần phải làm gì để có cuộc sống hạnh phúc hơn. Khi đó con người ta đã có trí tuệ hơn, hiểu biết sâu rộng hơn, bản lĩnh hơn, kiên cường hơn và vì vậy cũng dễ dàng đối mặt và vượt qua những nghịch cảnh với tâm thái bình thản hơn. Khi đó người ta cũng ưa nói ít hơn và làm nhiều hơn. Người thực sự trưởng thành là người luôn biết rằng khi nào cần tĩnh, khi nào cần động, khi nào cần yên lặng, khi nào cần lên tiếng, mà một khi lời nói đã phát ra là đều phải có "trọng lượng", có ý nghĩa chứ không phải lời nói suông, sáo rỗng. “Động” và “tĩnh”, “nhanh” và “chậm” là thuộc về lý tương sinh tương khắc, trời đất cũng vì có chúng mà trở nên cân bằng. “Động” sẽ khiến tiêu vong xảy ra nhanh hơn, “tĩnh” mới có thể lâu dài, cho nên người xưa mới giảng rằng “tĩnh lặng mới có thể đi xa”.

Chúng ta thực tập im lặng bên ngoài là đã giỏi, nhưng thực tập im lặng bên trong còn hay hơn nữa. Tâm không đòi hỏi phán xét, không nhìn người bằng con mắt kỳ thị, không tìm kiếm sự khác biệt để chứng minh ý niệm riêng. Mọi thứ đang im lặng trong sự vận động của nó. Vạn vật đang vận động trong im lặng. Dù có nói nhiều cách mấy, có bàn cãi cách mấy, có tô điểm vẽ vời cách mấy, sự thật vẫn là sự thật, đó là mọi thứ đều thay đổi theo tính vô thường…

Im lặng là chấp nhận vô thường, không tranh cãi về điều đang vô thường để thấy vô thường vẫn là bình yên, chứ không đơn thuần là sự đau khổ, mình cho vô thường là đau khổ vì mình có ý niệm về đau khổ trên sự vô thường. Im lặng thì bình yên có mặt và giải thoát ngay trong giờ phút im lặng đó… Im lặng thì các tâm độc không làm hại được mình, mình sẽ giải thoát, mà giải thoát cái gì, giải thoát khỏi sự bủa vây của các tâm độc. Người ta muốn làm mình giận, mình nổi giận thiệt, thế là mình sập bẫy trong sự bủa vây của người đó và trong sự bủa vây của chính mình. Mình có ý niệm là người đó làm mình giận, ý niệm này là cái lưới mình tự giăng ra và quấn lấy mình. Im lặng với người kia là im lặng bên ngoài. Im lặng với ý niệm của mình là im lặng bên trong. Nên cần im lặng trong chánh niệm mới giải thoát khỏi cơn giận.

Người trưởng thành có trí tuệ là người luôn nỗ lực làm trong âm thầm lặng lẽ, tự để thành công lên tiếng mà không cần phải "ba hoa chích choè" bởi họ biết rằng "hữu xạ tự nhiên hương". Và điều sau cùng quan trọng hơn hết đó là dù có đang đứng trên "đỉnh vinh quang" thì họ càng khiêm tốn, càng coi mình chỉ là một thực thể bé nhỏ trong vũ trụ bao la, vẫn luôn cần vươn lên học hỏi thêm nhiều điều hay nữa trong cuộc đời để hoàn thiện mình hơn.

Một người tu luyện chân chính, một người trí huệ cao, người có hàm dưỡng đạo đức thì trong xử thế luôn có sự từ bi, có thể nhường nhịn, có thể chịu thiệt. Một khi gặp chuyện, họ có thể trầm tĩnh, bao dung hơn, dễ thứ tha, dễ buông bỏ... vì vậy cuộc sống sẽ thực sự bình an hơn.

Thắm Lê tổng hợp