Quế: một dược liệu quý từ thiên nhiên
Quế là một loại gia vị thân quen trong cuộc sống, rất thơm và được sử dụng trong nhiều món ăn, thức uống. Quế còn là dược liệu thiên nhiên được coi trọng trong hàng ngàn qua trong cả Đông y và Tây y. Vậy bạn đã biết những tác dụng tốt lành của quế đối với khỏe hay chưa?
Quế được sử dụng xuyên suốt lịch sử, có niên đại từ thời Ai Cập cổ đại. Quế ngày xưa rất hiếm và thường chỉ vua chúa mới có. Ngày nay quế có sẵn trong các cửa hàng, siêu thị hay các tiệm bán online.
Đông y xem quế là một trong bốn vị thuốc quý: sâm, nhung, quế, phụ. Quế có tác dụng cải thiện tuần hoàn máu, làm ấm cơ thể, chống lại cái giá lạnh của thời tiết và hỗ trợ điều trị một số rối loạn chuyển hóa của cơ thể.
Trong tây y, quế được sử dụng để kích thích tuần hoàn máu, tăng cường chức năng hô hấp, hỗ trợ điều trị các bệnh về trao đổi chất như tiểu đường tuýp 2 do có tác dụng cải thiện độ nhạy insulin. Tinh dầu quế còn có đặc tính sát trùng mạnh và các hợp chất của nó có tác dụng chống oxy hóa, kháng khuẩn, chống viêm, có lợi cho da, tim mạch và hỗ trợ điều trị các vết thương nhiễm trùng.
1. Mô tả đặc điểm của cây quế
Cây quế thuộc loại cây thân gỗ, chiều cao khoảng 10 - 20m. Lá quế thường mọc so le với nhau, cuống ngắn, dễ gãy, đầu hơi nhọn và tù. Trong đó, có 3 gân theo đường hình cung, mặt trên của lá có màu xanh sẫm, bóng. Hoa quế thường mọc theo chùm, màu trắng, mọc ở nách hoặc ngọn, cành, nở nhiều vào tháng 6 - tháng 8. Quả có màu nâu tím, hình quả trứng, nhẵn bóng có từ tháng 10 đến tháng 3 năm sau. Ở Việt Nam cây quế được trồng nhiều nơi nhưng Yên Bái à tỉnh có diện tích trồng quế lớn nhất, với hơn 81.000ha, tập trung chủ yếu tại các huyện Văn Yên, Trấn Yên và Văn Chấn.
2. Thành phần dinh dưỡng thiết yếu trong quế
Theo như Bộ Nông nghiệp tại Hoa Kỳ, 1 thìa quế xay 2,6g có chứa các thành phần chính sau: 2,1g carbohydrate; 6,42 calo; 26,1 milligram canxi; 0,21mg sắt; 1,66 mg photpho; 1,56 mg magie; 11,2 mg kali; 0,39 microgram vitamin A.
Ngoài ra, cây quế cũng có chứa vitamin B và K cùng các chất chống oxy hóa giúp làm giảm stress oxy hóa, ngăn ngừa bệnh ung thư, đái tháo đường type 2 và các bệnh lý khác.
Lá quế có chứa hai loại tinh dầu dinh dưỡng tran-cinnamaldehyde và cinnamaldehyde (Cin) đem lại hương thơm đặc trưng cho gia vị. Tinh dầu quế được điều chế từ lá quế có hàm lượng Cin cao có tác dụng tốt cho cơ thể con người.
Vỏ quế chứa chất catechin (một hợp chất chống oxy hóa thường thấy trong lá trà xanh) và procyanidins (một hợp chất chống oxy hóa thường thấy trong quả mọng).
3. Những lợi ích tuyệt vời của cây quế đối với sức khỏe
3.1. Quế có công dụng hạ đường huyết
Insulin là một trong những hormon chính điều hòa sự trao đổi chất và sử dụng năng lượng. Nó cũng rất cần thiết cho việc vận chuyển lượng đường trong máu đến các tế bào của cơ thể. Tuy vậy nhiều người có triệu chứng chống lại tác dụng của insulin. Điều này được gọi là kháng insulin, một dấu hiệu của các tình trạng nghiêm trọng như hội chứng chuyển hóa và bệnh tiểu đường týp 2. Quế có thể làm giảm đáng kể việc kháng insulin, giúp hoóc-môn quan trọng này thực hiện chức năng của mình. Bằng cách tăng độ nhạy insulin, quế có thể làm giảm lượng đường trong máu.
3.2. Hỗ trợ tiêu hóa và thúc đẩy quá trình trao đổi chất dễ dàng hơn, hỗ trợ giảm cân
Quế giúp làm dịu cơn đau bụng, giảm đầy hơi, khó tiêu và hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
Trong quế chứa một loại tinh dầu tên là cinnamaldehyde, có tác dụng đẩy nhanh quá trình trao đổi chất giúp cho lượng calo dư thừa bị đốt cháy nhanh hơn và lượng mỡ sẽ giảm đi đáng kể.
Ngoài ra, quế còn giúp mang lại cảm giác no nhanh hơn, giúp bạn giảm đi lượng thức ăn nạp vào cơ thể hằng ngày. Các nghiên cứu này được cho là tín hiệu tốt cho những người đang cố gắng giảm cân để có được vóc dáng như mong muốn.

3.3. Quế làm hạn chế sự phát triển của các khối u
Ung thư là một căn bệnh nghiêm trọng, xảy ra bởi sự phát triển tế bào không kiểm soát được. Nghiên cứu năm 2015 ở Đại học Arizona (Mỹ) đã nghiên cứu quế một cách rộng rãi để sử dụng trong công tác phòng chống và điều trị ung thư.
Bằng chứng được giới hạn trong các nghiên cứu trên động vật và ống nghiệm, cho thấy rằng chất chiết xuất quế có thể bảo vệ chống ung thư. Một nghiên cứu ở chuột bị ung thư đại tràng cho thấy rằng quế kích hoạt các enzym giải độc trong đại tràng, chống lại sự phát triển của ung thư. Còn những phát hiện được hỗ trợ bởi các thí nghiệm ống nghiệm, cho thấy quế kích hoạt phản ứng chống oxy hóa bảo vệ trong tế bào đại tràng ở người.
Tại phòng thí nghiệm trên động vật và các tế bào ung thư, quế đã cho thấy nhiều hứa hẹn về khả năng làm chậm sự phát triển ung thư và thậm chí tiêu diệt các tế bào khối u. Cho đến nay, tác dụng này đang được nghiên cứu kỹ lưỡng với hy vọng sẽ mở ra thêm một phương thuốc mới trong việc chữa hoặc ngăn ngừa ung thư.
Ngoài ra, cây quế giúp cải thiện sức khỏe ruột kết, giảm nguy cơ ung thư ruột kết, nguyên nhân gây tử vong. Tinh dầu Cinnamaldehyde của quế trong gia vị giúp ngăn ngừa đại tràng khỏi tác động của gốc tự do, giảm tình trạng ung thư ruột kết nguy hiểm cho sức khỏe.
3.4. Quế có công dụng giảm huyết áp
Một số nghiên cứu cho thấy nếu bạn đều đặn ăn quế hằng ngày kéo dài trong 3 tháng sẽ có tác dụng làm giảm huyết áp tâm thu xuống khoảng 5mmHg. Cho đến nay còn nhiều nghiên cứu khác đang tìm ra lượng quế cần ăn là bao nhiêu để đạt được tác dụng này.
3.5. Bảo vệ não bộ và các tế bào thần kinh
Cây quế có một lợi ích tốt về hướng thần kinh, giúp hình thành nên tế bào thần kinh mới trong não và sự tồn tại của tế bào thần kinh hiện có. Trong đó, Cin có trong quế có thể chuyển hóa thành chất natri benzoat (NaB). Chất NaB có vai trò quan trọng trong Y học vì hỗ trợ tăng các chức năng thần kinh. Đặc biệt là những người mắc bệnh Alzheimer hay chứng mất trí nhớ.
Trong môi trường phòng thí nghiệm, quế đã được thử nghiệm có tác dụng ngăn chặn sự tích tụ của một protein là đặc trưng cho bệnh Alzheimer. Trong một nghiên cứu khác, những con chuột ăn quế đã hoạt động tốt hơn trong một mê cung nước được thiết kế để kiểm tra trí nhớ của chúng. Tất nhiên, chúng ta cần xem liệu những phát hiện này có được tiếp tục khi thử nghiệm trên người hay không.
3.6. Quế giúp giảm viêm và chống oxy hóa, tăng cường hệ miễn dịch
Các hợp chất trong quế có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh mãn tính hoặc các bệnh lây nhiễm như cảm cúm thông thường.
Vi khuẩn và virus là nguyên nhân chính dẫn đến nhiễm trùng đường hô hấp như là bị cảm lạnh hay bệnh cúm. Vì thế, kháng khuẩn của cây quế ngăn chặn nhiễm trùng hoặc tiêu diệt mầm bệnh hiệu quả. Trong đó, tinh dầu Cinnamaldehyde trong quế cũng giúp giảm kích ứng của tế bào phổi do hút thuốc lá, cải thiện tốt đường hô hấp.
Thành phần Cinnamomum cassia được biết đến phổ biến và rộng rãi có vai trò điều trị bệnh viêm thấp khớp. Cây quế có tính chất chống viêm và chống viêm khớp là do có sự hiện hữu của aldehyd cinnamic, axit cinnamic và coumarin. Những hợp chất này có công dụng tốt trong việc giảm sưng và đau vai, đau khớp.
3.7. Làm giảm giảm cholesterol trong máu
Một nghiên cứu nhỏ đã thử nghiệm với 60 người trưởng thành ăn khoảng 1/4 thìa quế mỗi ngày trong 40 ngày, lượng cholesterol LDL có hại đã giảm xuống phần nào so với khi chưa ăn. Một nghiên cứu khác đã phát hiện ra rằng lượng quế tương tự, ăn hàng ngày trong tối đa 18 tuần, có thể làm giảm LDL và cholesterol toàn phần, trong khi đó còn giúp tăng cholesterol HDL tốt. Tuy nhiên, hiện tại còn quá sớm để đề xuất quế như một phương pháp điều trị cholesterol cao.
3.8. Chống lại hoạt động của các vi khuẩn
Khi đặt ra câu hỏi “vỏ quế có tác dụng gì” thì tiêu diệt vi khuẩn luôn là điều đầu tiên mà nhiều người nhắc tới. Quế có thể chống lại nhiều loại vi khuẩn gây bệnh như salmonella, E. coli và tụ cầu. Đồng thời được sử dụng như một chất bảo quản tự nhiên trong thực phẩm và mỹ phẩm.
3.9. Hạn chế sự phát triển nấm men
Quế được xem là có khả năng tiêu diệt nấm Candida albicans. Đây là tác nhân gây ra hầu hết các bệnh nhiễm trùng nấm âm đạo trong điều kiện hoạt động của phòng thí nghiệm. Ngoài ra, đây còn là loại nấm chủ yếu gây ra bệnh nấm da chân gây ảnh hưởng đến vùng da giữa kẽ các ngón chân. Tinh dầu quế được xem là công cụ hữu hiệu để chống lại những tế bào nấm men cực nhỏ.
Mặc khác, sử dụng quế còn giúp khử mùi hôi trong nhà do các loại nấm mốc gây ra. Bạn có thể cho quế vào một nồi nước và đun sôi hỗn hợp này rồi dùng để lau sàn nhà và tường.
3.10. Chăm sóc cho làn da khỏe đẹp
Từ khóa “mặt nạ quế” là điều được nhiều người tìm kiếm trên internet với tác dụng chống lại các loại mụn và tình trạng mẩn đỏ trên mặt. Đặc biệt, trong một nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng quế Ceylon có tác dụng chống lại các loại vi khuẩn là tác nhân gây ra mụn trứng cá. Tuy nhiên cần thận trọng trong việc sử dụng vì quế có thể gây bào mòn làn da nếu bị lạm dụng quá mức.
Để làm giảm mụn nhọt và trị mụn đầu đen, bạn có thể trộn 3 thìa mật ong và một thìa quế rồi thoa lên vùng da bị mụn, sau đó rửa sạch bằng nước ấm. Mặc khác, quế còn giúp tẩy tế bào chết, thúc đẩy quá trình sản xuất collagen giúp cho làn da của bạn trẻ trung hơn.
3.11. Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt
Tác dụng tiếp theo của cây quế đó là cải thiện chức năng tuần hoàn máu trong tử cung để thúc đẩy tái tạo mô. Việc này hỗ trợ giảm lượng máu cung cấp trong chu kỳ kinh nguyệt. Đồng thời duy trì về khả năng sinh sản và sức khỏe tốt của trứng.
Ngoài ra, quế cũng giúp cho lưu lượng máu đến tử cung trong thời kỳ mang thai ổn định, duy trì lượng máu qua dây rốn để đem lại sức khỏe tốt cho thai nhi phát triển khỏe mạnh.
Trong một nghiên cứu nhỏ, khi dùng liều 1,5 gam (khoảng 1/2 thìa cà phê) quế mỗi ngày trong 6 tháng, những phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang đã có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn hơn. Tuy nhiên, tình trạng kháng insulin và nồng độ androgen của họ không thay đổi.
---------
*Một số thức uống ngon từ quế:
1. Trà quế
Trà quế là một thức uống dễ làm nhưng hiệu quả để giảm cholesterol LDL. Uống trà quế ấm giúp cơ thể chuyển hóa chất béo hiệu quả hơn, do đó làm giảm mức cholesterol tổng thể.
Làm trà quế bằng cách đun sôi một thanh quế với nước trong 5-10 phút. Uống trà quế hàng ngày, đặc biệt là vào buổi sáng, giúp giải độc cơ thể và ngăn ngừa các bệnh tim mạch do giảm mức LDL.
2. Nước quế mật ong
Kết hợp quế và mật ong tạo ra một thức uống hiệu quả để giảm mức cholesterol. Mật ong có các enzym chống viêm và quế khi dùng với mật ong sẽ làm tăng tác dụng hạ lipid.
Để pha chế thức uống này, hãy trộn 1 thìa cà phê bột quế và 1 thìa canh mật ong thô trong nước ấm. Khuấy đều và uống vào buổi sáng khi bụng đói. Điều này làm giảm LDL, giúp tim và hệ tiêu hóa nói chung khỏe mạnh. Ngoài ra, có thể cho thêm nước cốt chanh giúp giảm tích tụ chất béo trong cơ thể.
3. Trà quế và gừng
Gừng và quế là hai loại gia vị chống viêm mạnh, có lợi cho sức khỏe tim mạch. Gừng hỗ trợ tiêu hóa, làm giảm cholesterol, trong khi quế giúp điều chỉnh hàm lượng lipid máu.
Để pha trà quế và gừng, hãy nạo một ít gừng tươi, cho vào nước sôi cùng với một thanh quế hoặc 1 thìa cà phê bột quế, đun nhỏ lửa trong 5-7 phút rồi lọc lấy nước. Loại trà ấm nóng này có khả năng làm giảm mức cholesterol - LDL và giúp hệ thống miễn dịch cũng như sức khỏe tổng thể khỏe mạnh hơn.
4. Sinh tố yến mạch quế
Nhờ chất xơ hòa tan có trong yến mạch mà loại thực phẩm này nổi tiếng với tác dụng làm giảm cholesterol, đặc biệt là cholesterol - LDL. Thêm quế vào sinh tố yến mạch sẽ giúp giảm cholesterol nhiều hơn.
Nguyên liệu cần 1/2 cốc yến mạch cán mỏng, 1/2 thìa cà phê bột quế, 1 quả chuối và 1 cốc sữa hạnh nhân; cho vào máy xay sinh tố xay nhuyễn. Thức uống này không chỉ tốt cho tim mà còn giúp no hơn, do đó, đây có thể là bữa sáng lý tưởng để bắt đầu ngày mới mà không làm tăng cholesterol một cách tự nhiên.
5. Nước uống giấm táo và quế
Giấm táo có tác dụng giải độc và khi kết hợp với quế, tạo nên một thức uống rất hiệu quả để kiểm soát cholesterol. Giấm táo đã được phát hiện có tác dụng cải thiện hồ sơ lipid ngoài việc làm giảm mức cholesterol - LDL.
Để làm thức uống này, trộn đều 1 thìa canh giấm táo, 1/2 thìa cà phê quế xay với nước ấm, uống trước bữa ăn, tốt nhất là một hoặc hai lần mỗi ngày. Thức uống này làm giảm mức cholesterol - LDL, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và trao đổi chất.
*Các món ăn bài thuốc có nhục quế
Dưới đây là 6 món ăn bài thuốc dễ làm có nhục quế:
1. Cháo thục địa nhục quế: Nhục quế (tán bột mịn) 3g, thục địa 10g, gạo tẻ 60 - 80g. Gạo, thục địa, nhục quế nấu thành cháo loãng. Khi cháo được cho ít lá hẹ và chút muối gia vị. Dùng tốt cho người đái tháo đường, di niệu, u xơ tiền liệt tuyến.
2. Cháo nhục quế đậu đỏ: Bột nhục quế 10g, đậu đỏ nhỏ hạt 30g, gạo tẻ 60 - 80g, nấu cháo. Thích hợp cho nam giới u xơ tuyến tiền liệt. Ngày ăn 1 lần, đợt dùng 10 ngày.
3. Cháo dâm dương hoắc nhục quế: Dâm dương hoắc 30g, nhục quế 10g, gạo tẻ 50 - 80g. Dược liệu sắc lấy nước, nấu với gạo thành cháo, cho ăn vào buổi sáng và chiều tối khi đói. Dùng tốt cho người suy tuyến giáp.
2.4. Cháo nhục quế hạt hẹ: Nhục quế (đập giập) 2g, hạt hẹ 10g, gạo tẻ 60g nấu cháo. Khi ăn cho thêm đường. Ngày nấu 1 lần, chia ăn sáng và tối. Ăn khi cháo còn ấm. Đợt dùng 5 - 7 ngày. Dùng cho phụ nữ bế kinh do hàn thấp, kinh bụng đau, người thể hư nhược.
2.5. Bò kho cam thảo nhục quế: Thịt bò 500g, cam thảo 10g, nhục quế 12g, thảo quả 1 quả. Thịt bò thái thành lát mỏng bỏ trong nồi nước đang sôi, cho muối, gia vị đại hồi, gừng lát và nhục quế, ít đường và ít dầu trộn sa lát, thêm nước canh thịt bò. Đun nhỏ lửa trong 4 - 6 giờ cho đến khi cạn nước là được, bắc ra lấy bỏ bã thuốc, ăn vào các bữa ăn. Dùng tốt cho người suy nhược, thiểu dưỡng gây phù.
2.6. Gan gà hấp nhục quế: Gan gà 1 bộ thái lát, bột nhục quế 1g (rắc trộn vào gan gà), đem hấp chín, thêm chút mắm gia vị. Dùng tốt cho trẻ em di niệu đái dầm.
Kiêng kỵ: Không dùng cho người âm hư hỏa vượng, người có các tổn thương ở yết hầu, xuất huyết, phụ nữ có thai. Không dùng nhục quế với xích thạch chi, hành.
---------
Mặc dù Quế có nhiều công dụng rất tốt cho sức khỏe nhưng bạn không nên lạm dụng hay sử dụng quá liều lượng cần thiết để đảm bảo an toàn nhé.
Thắm Lê tổng hợp theo vinmec.com; medlatec.vn & suckhoedoisong.vn








Xem thêm