Câu chuyện về người đàn bà "hủi" trở thành tỷ phú

Chúng tôi trở lại Thái Bình vào một ngày mưa rét. Tìm ra được nhà của “nhân vật” thì trời cũng vừa sập tối. Nhân vật là một tỷ phú nông dân vươn lên từ “đáy xã hội” theo đúng nghĩa của từ này. Chục năm trở lại đây, khi “con cháu đã đề huề, tiền bạc đã dư dả” (như lời bà nói) thì bà bắt đầu cuộc hành trình “cứu nhân độ thế”. Bà là Trần Thị Hằng (với biệt danh Hằng “hủi”) - một tỷ phú nổi tiếng của đất Thái Bình.

Nỗi khổ của người làm vợ kẻ hào hoa

Một ngày cuối năm chúng tôi về phường Hoàng Diệu, TP.Thái Bình thăm bà. Không chỉ đơn thuần là Hằng “hủi”- Tấm gương về nghị lực phi thường vươn lên trong cuộc sống, mà nay đã là “Bà tỷ phú” thuộc loại giàu có tiếng của Thái Bình. Cậu con trai Tú Anh đã không còn là đứa trẻ lên ba- “Tài sản thế chấp” cho mấy bà chủ chợ Nam Định mỗi khi mẹ Hằng lấy hàng đi bán tồn tại qua ngày, mà nay đã là Doanh nhân tiêu biểu của quê lúa.

Tôi theo bà ra “Nguyệt vọng lầu”. Ngồi trên lầu nhìn bao quát toàn bộ khu biệt thự của bà Hằng. Ngôi nhà chính 5 tầng khang trang, khu nhà ngang xây theo kiểu cổ, ở góc phía bên kia vườn là bể bơi gia đình. Trời Thái Bình lất phất mưa, lạnh buốt. Câu chuyện buồn đẫm nước mắt về tình duyên của bà Hằng nghe càng thêm tê tái.

Bà Hằng bên Nguyệt Các Lầu trong khu biệt thự nhà mình.

“Cách đây hơn hai mươi năm, anh ấy đưa vợ và 2 đứa con chung và 2 đứa riêng của vợ anh ấy về nhà chị”- bà Hằng bắt đầu câu chuyện về người chồng của mình đã bỏ vợ con theo người đàn bà khác như vậy.

Ông ấy bảo: “Mẹ mày nuôi giúp mấy đứa con cho ta với. Chúng nó không có ăn”. Bà giận ông đến tím tái mặt mày, nhưng nhìn mấy đứa trẻ “bụng ỏng, đít beo” thì không cầm được lòng. Nuôi được một tuần thì mẹ, rồi chị gái bà chửi rủa bà không ra gì.

Bà dùng hai lòng bàn tay nâng ly trà, nhấp một ngụm, thở dài, bà nói tiếp: “Chị có phải loại gái “đầu đường xó chợ” đâu em”. Không thuộc loại “sắc nước hương trời”, nhưng cũng chả thua kém ai. Là học sinh giỏi văn miền Bắc, có lần được nhà thơ Tố Hữu tiếp, đối thơ với ông ấy và còn được ông khen hay”.

Năm 1967, ở tuổi 22, sau khi tốt nghiệp Đại học Tài chính - Kế toán, Trần Thị Hằng được bổ sung vào đoàn cán bộ bí mật vào vùng giáp ranh Sài Gòn, Đồng Nai để làm công tác thanh vận. Tuy nhiên, chỉ một năm sau đó, do chiến trường có nhiều thay đổi nên 1968 Trần Thị Hằng được điều trở ra Bắc, làm ở Ty Tài chính Hà Tây (Hà Nội bây giờ). Tại đây bà Hằng đã gặp, yêu và lấy ông Chiền.

“Anh ấy đẹp trai, khéo ăn nói, nhưng mắc mỗi cái chứng đào hoa”- bà Hằng bảo thế. Khi đang mang bầu đứa con đầu lòng (sau bị sảy thai do xuống hầm trú ẩn tránh máy bay Mỹ) thì ông Chiền “phải lòng” một “cô văn công” ở Nghệ An. Chuyện vỡ lở, anh chồng “cô văn công” bắn ông Chiền xuyên qua bắp đùi và đòi kiện, đuổi ông Chiền khỏi quân ngũ. Bà biết chuyện, từ Hà Tây, bụng mang, dạ chửa, vượt đèo lội suối mất cả tuần mới vào tới Con Cuông (nơi ông Chiền đóng quân) để xin cho ông Chiền.

Cho thêm nước sôi vào ấm trà, bà Hằng rót ra 2 ly, rồi khe khẽ ngâm thơ. Nghe thật phũ phàng, xót xa khi bà Hằng đọc hai câu của bài “Vọng nguyệt lầu”: “Xa cách lòng đau người có thấu/ Biệt ly lệ nhói ai còn nghe”.

Người chết đi sống lại…

Sau một tuần trà, bà Hằng bảo: “Chú ra đây chị chỉ cho chú cái này!”. Tôi đi theo bà. “Đấy, ngôi nhà lần đầu tiên chị xây. Chị vẫn giữ như là một kỷ niệm”- bà Hằng chỉ vào ngôi nhà. Ngôi nhà cũ giờ đây đứng nép mình ở một góc nhỏ của khu vườn, rêu phong đã phủ. Hơn 20 năm trước, lần đầu tiên gặp bà Hằng, tôi đã ngồi trong ngôi nhà này. Khi ấy nó là một kỳ tích, là kết quả của hơn 20 năm vật vã, lăn lộn từ đáy của sự khốn cùng để vươn lên.

Đứng trước ngôi nhà cũ và câu chuyện như là cổ tích về cuộc đời Bà Hằng lại hiện về…

Cuối năm 1972, máy bay B52 của Mỹ đánh bom Hà Nội, Hà Tây. Bom rơi trúng Sở Tài chính, bà Hằng bị thương nặng: mất một mảng da đầu, thủng bụng, phải cắt gần một mét ruột bị nát. Không đủ sức khỏe phục vụ cách mạng, bà được cho xuất ngũ.

Với thân hình đầy thương tật, nặng chừng 35 cân, bà Hằng ôm con về quê chồng ở Bắc Ninh. Một thời gian sau đó chồng bà cũng xuất ngũ. Cuộc sống khi ấy vô cùng khó khăn, thiếu thốn đủ bề. “Không bỏ được thói trăng hoa anh ấy bỏ chị để đi theo một người đàn bà khác đã có 2 đứa con riêng”- bà Hằng kể. Chồng bỏ đi. Gia đình, họ hàng nhà chồng lạnh nhạt, ruồng bỏ, bà Hằng đau đớn ôm con thơ trở về Thái Bình.

Bà dựng tạm căn lều mái rạ để nương thân. Những đêm mưa gió, lều dột tứ tung, mặc áo mưa, ôm con, nước mắt lăn dài. Khóc mãi rồi cũng chả giải quyết được gì. Bà đưa con lên chợ Nam Định. Sáng sáng đi lấy hàng, không có tiền, bà đem cậu con trai 4 tuổi Tú Anh ra làm “tài sản thế chấp”, chiều về trả tiền hàng, “chuộc” lại con.

Có chút tiền bà đưa con trở lại quê nhà. Bà quyết định biến ao tù của mẹ lâu nay bỏ hoang thành ao nuôi cá. Thế là hàng ngày bà dầm mình dưới nước, móc bùn, đắp bờ. Sau một tháng trời cái ao đã ra đời, cá đã được thả. Tuy nhiên, cái giá phải trả là vô cùng đắt. Ngâm nước lâu ngày, chân bị lở loét. Các ngón tay bà Hằng bắt đầu sưng tấy lên, đen dần, lở loét và rụng từng đốt. Để tránh bị nhiễm trùng bà đã nung đỏ lưỡi dao, gí vào cho cháy thịt và băng lại từng ngón tay. Mỗi lần như vậy bà đau đớn và ngất xỉu đi. Sau một tuần bà đốt hết 10 ngón tay.

“Con mụ này bị hủi rồi. Cách ly nó đi không thì lây ra cả làng bây giờ!”- dân làng bảo nhau thế. Sợ lây bệnh cho cả làng, dân quân tới nhà xích tay bà đưa lên bệnh viện tỉnh. Ông bác sĩ già khám, bảo: “Không phải hủi, bệnh nghẽn mạch vành”, nhưng dân làng chả mấy ai tin.

Chị Hằng bảo: “Những tiếng xì xào, những cái nhìn tỏ vẻ ghê sợ, khinh bỉ của anh chị trong gia đình, dòng họ, rồi làng xóm như những chiếc kim châm vào tim gan tôi. Nó còn đau hơn cả nỗi đau về thể xác”.

Sức chịu đựng của chị rồi cũng đến giới hạn. Để lại mấy chữ dặn mẹ già: “Con chết, mẹ gửi Tú Anh vào trại tế bần” và nửa đêm đi ra cầu Bo sông Thái Hạc tự vẫn nhảy xuống sông tự tử. Nhưng số bà vẫn chưa tận. Một ông lão làm nghề chài lưới trên sông đã cứu chị. Vớt bà lên, ông cho chị 1.000 đồng (thời giá bấy giờ tương đương 1 tạ gạo), bảo chị: “Sống mới khó, chết thì dễ”.

Quay về nhà, mặc cho người làng khinh miệt, mặc cho miệng tiếng thị phi, bà tiếp tục sống, tiếp tục thả cá, nuôi lợn, nuôi gà. Rảnh là bà móc đất đóng gạch để xây cho 2 mẹ con căn nhà. Sau một năm trời bà cho ra lò một vạn tám gạch, đủ xây một ngôi nhà khang trang.

Hàng vạn viên gạch cho ngôi nhà mơ ước ấy đã được kể trong phim Chuyện tử tế. Nhưng không chỉ có thế. Khi những viên gạch của ngôi nhà định xây cho con được hình thành thì khát vọng sống với chị càng mãnh liệt hơn.

Chị Hằng với hình ảnh âm bản trong phim Chuyện tử tế của đạo diễn Trần Văn Thủy - Ảnh: L.Đ.Dục chụp lại

Có nhà, bà tiếp tục nuôi lợn, nuôi gà, rồi ba ba. Từ một chuồng nuôi tạm bợ, bà đã dựng lên một hệ thống liên hoàn gồm 10 chuồng. Mỗi năm bà xuất chuồng đến cả chục tấn lợn. Có lúc, đàn lợn của bà lên đến 200 con. Mỗi lần bán lợn, gà bà đều mua vàng bỏ vào tủ. Khi Tú Anh đã lớn thi đỗ đại học bà phá tủ vàng được 25 cây. Bà Hằng bảo: “Chị thích nhất hai câu thơ của Hoàng Trung Thông: “Bàn tay ta làm nên tất cả/ Có sức người sỏi đá cũng thành cơm”.

"Tan sương đầu ngõ vén mây cuối trời...”

Cái ao nhỏ đó bà thả cá, làm chuồng nuôi lợn, bán cá bán lợn chị có tiền cất vàng, mua đất. Vốn đã học qua ngành tài chính, lại nhờ duyên may qua nhiều thương vụ buôn bán, không ai nghĩ người đàn bà hủi mang con thế chấp lấy từng mớ rau đi bán dạo ấy có ngày có trong tay mấy chục cây vàng.

Ngôi nhà hai tầng của chị cất lên vào đầu những năm 1990 khiến cả xã Hoàng Diệu, thị xã Thái Bình ngày ấy ngỡ ngàng. Tú Anh lúc này đã thi đậu vào Trường ĐH Kinh tế quốc dân.

Năm thứ hai đại học, Tú Anh bị bệnh thiếu oxy não. Vậy là bà lại bỏ hết tất cả đưa con đi chạy chữa hết bệnh viện này đến bệnh viện khác. Dường như ông trời cũng muốn thử thách xem nghị lực của bà đến đâu nhưng với bà Hằng, nghị lực là không giới hạn.

Mấy năm trước, Tú Anh đã trưởng thành, lấy vợ sinh con, lập công ty. Bà Hằng quyết định dựng một ngôi biệt thự to nhất vùng, dường như ngầm ý của bà là muốn có một “dấu mốc” để bù đắp cho những năm tháng đã sống trong tủi nhục đắng cay.

Bà Hằng và cháu nội

Trên vuông ao năm nào, ngôi biệt thự của hai mẹ con chị mọc lên, có hồ bơi, ao cá, cây cảnh sum vầy. Nhưng ngôi nhà cũ góc vườn được xây bằng những viên gạch chị từng thức thâu đêm trong rét buốt để đóng nay bà cũng vẫn giữ gìn nguyên vẹn để nhắc nhớ con mình.

Đưa chúng tôi tờ báo có bài viết về con trai, doanh nhân Nguyễn Tú Anh, giám đốc Công ty TNHH phòng chống mối - khử trùng Thái Bình, bà Hằng nói: Hạnh phúc lớn nhất của chị không phải ở ngôi biệt thự to đẹp hay những bất động sản của chìm của nổi đang có, mà chính là sự trưởng thành của cậu bé Chiền năm nào. Và vì đã trải qua những năm tháng tận cùng khổ cực, nên giờ đây bà Hằng dù sống trong biệt thự sang trọng, xe cộ đề huề thì bà vẫn giữ lại mấy sào ruộng để làm, vẫn băm bèo thái rau nuôi cá nuôi lợn. Và một điều nữa, khi ngồi cùng bà nhắc lại những thước phim trong Chuyện tử tế và hỏi: “Các em có nhớ câu nói mở đầu và kết thúc bộ phim không?”.

Tất nhiên là chúng tôi nhớ, bởi trước khi về gặp lại bà, chúng tôi vừa lên YouTube coi lại bộ phim một lần nữa. Câu nói mà chị Hằng nhắc ấy là của Karl Marx: “Tất nhiên chỉ có súc vật mới quay lưng lại với nỗi đau khổ của con người và chăm lo riêng cho bộ da của mình...”.

Và vì thế từ nhiều năm nay, bà đã dành một phần lớn tài sản của mình để cưu mang những mảnh đời bất hạnh, những mảnh đời mà nhìn vào đó bà Hằng thấy lại hình ảnh ngày xưa của hai mẹ con mình.

Bên cạnh đó bà còn tìm lại và phát triển các bài thuốc nam để cứu giúp nhiều người hơn

Bà bảo, hơn chục năm nay bà khởi dựng lại phương thuốc nam, bắc gia truyền “bách bệnh” của dòng họ Trần, bổ sung, sáng tạo thêm nhiều loại thuốc đặc trị những bệnh nan y như ung thư, viêm gan cổ trướng, bại não, bại liệt… Chính việc chữa được những căn bệnh mà “bệnh viện đã trả về” khiến bà trở nên nổi tiếng và được nhiều người yêu quý hơn.

Chị Hằng tỉ phú bây giờ - Ảnh: Ngọc Quang

Bây giờ trước mắt chúng tôi, ở tuổi gần 70 đã là “bà Hằng” nhưng ánh mắt, giọng nói, tiếng cười vẫn là của “chị Hằng” chan chứa nghị lực như xưa.

Có lẽ nhiều người không hiểu rằng bà lấy đâu ra ngần ấy sức mạnh để đi qua muôn nỗi trầm luân cay đắng của đời mình và trở thành một tỉ phú như hôm nay, ngồi ung dung nhai trầu trong căn biệt thự đẹp vào hàng nhất thành phố Thái Bình này? Chắc có lẽ là ý chí sức mạnh tinh thần thép với niềm tin rằng ngày mai sẽ tốt đẹp hơn đã giúp bà vượt qua mọi bão tố phong ba ở cuộc đời này để rồi trở thành một ngọn đuốc sáng cho nhiều mảnh đời bất hạnh khác noi theo.

Những thước phim âm bản Những năm cuối thập niên 1980, bộ phim Chuyện tử tế thật sự là một “cơn địa chấn” trong làn sóng đổi mới. Quá nhiều điều để nhớ, nhiều triết lý để suy ngẫm trong phim, nhưng ấn tượng nhất với tôi là trường đoạn về một phụ nữ bị hủi ở Thái Bình, đêm đêm ngồi đóng hàng vạn viên gạch với giấc mơ xây cho con trai bé bỏng một ngôi nhà tử tế. Đêm đêm, dưới ánh đèn dầu bên bờ ao, chị nhồi đất, ra khuôn, những viên gạch chưa nung cứ xếp thành hàng thành lối, và ống kính cận cảnh những ngón tay của chị bị cắt cụt tận mu bàn tay, sần sùi, cụt từng đốt... Đoạn phim được xử lý âm bản (négatif) và trên khung hình ấy, những lời bình vang lên nhức nhối: “...chị Hằng phải bỏ quê lang thang bờ bụi. Kiếm được đồng tiền bát gạo, đêm đêm chị lần mò mang về cho con. Nỗi đau thể xác và nhất là sự sỉ nhục về tinh thần đã đẩy chị tới một quyết định: phải tự vẫn! Nhưng còn thằng Chiền (con trai chị)? Thằng Chiền phải có một nếp nhà trước khi mẹ nó qua đời. Vậy là đêm đêm chị lần về, bằng hai bàn tay cùi cụt co quắp không đủ ngón đốt, đã đóng một vạn tám ngàn viên gạch. Hỡi những người lành mạnh và tử tế! Một vạn tám ngàn viên gạch - Đêm, lạnh buốt và đau đớn...”. Và trong bộ phim nổi tiếng thế giới ấy, câu chuyện về người đàn bà hủi nhấn mạnh đến “sự tử tế” của một số phận nghiệt ngã mà không hề biết rồi cuộc đời của chị sau đó sẽ ra sao. Và mười năm sau đó, năm 1996, câu chuyện về chị Hằng “hủi” được kể lại trên báo Tuổi Trẻ khi hai nhà báo Lê Thọ Bình và Huỳnh Thanh Diệu tìm về gặp chị.

 

(Thắm Lê - Nguồn tổng hợp)