Bí quyết sống khoẻ mạnh của một ngôi làng trường thọ ở Nhật Bản

Đó không phải là khoa trương. Theo thống kê mới nhất, 15 trong số 3.000 dân làng Ogimi là những người trăm tuổi. 171 người ở độ tuổi 90. Ở Nhật Bản, hiện có hơn 70.000 người từ 100 tuổi trở lên.

Trước thời điểm Covid-19 bùng phát, du khách dần quan tâm đến ngôi làng. Masataka Nozato tại văn phòng làng Ogimi cho biết nơi đây cách xa con đường du lịch nhưng bắt đầu có lượng du khách ghé đến tăng nhẹ vì họ tò mò với tuổi thọ của người dân.

Một trong những người trăm tuổi sống ở "ngôi làng trường thọ" Ogimi, cụ Haru Miyagi, 100 tuổi, là góa phụ có chồng chết trong Thế chiến thứ hai và có một con trai đang làm việc ở Tokyo.
Bây giờ chúng ta cùng đi tìm hiểu vì sao người dân làng Ogimi ở Okinawa sống trường thọ đến vậy nhé?

1. Vị trí địa lý và thời tiết khí hậu dễ chịu

Tỉnh Okinawa nằm ở phía Đông của lục địa Châu Á ở cuối phía Tây Nam của các quần đảo Nhật Bản và bao gồm 49 hòn đảo có người ở và nhiều hòn đảo không có người ở.  

Do vị trí địa lý đặc biệt nên Okinawa là khu vực duy nhất ở Nhật Bản có khí hậu biển cận nhiệt đới, thời tiết ôn hòa trong suốt cả năm và bầu không khí trong lành. Mùa đông nhiệt độ chỉ trung bình khoảng 18 độ C tương đương với nhiệt độ của mùa xuân trong lục địa Nhật Bản. Đây có lẽ là một trong những lý do khiến cho người dân có sức khoẻ tốt hơn những vùng khác.

2. Thái độ sống lạc quan

Ở làng Ogimi, thiên nhiên vô cùng phong phú, xung quanh họ có biển, sông và núi. Cảnh sắc tươi đẹp khiến người dân nơi đây sống chậm, ít xô bồ và biết cách thư giãn cơ thể.

Người dân làng Ogimi luôn vui vẻ, yêu ca hát

Những người cao tuổi nơi đây thường có đời sống tinh thần vui vẻ, tích cực tham gia các lễ hội và ca hát, nhảy múa, giao tiếp và chia sẻ những điều thú vị với bạn bè... điều ấy giúp họ cảm thấy lạc quan và tận hưởng cuộc sống, từ đó kéo dài tuổi thọ.

Người dân Ogimi tham gia lễ hội Ungami. Ảnh: Alessandro Gandolfi, Parallelozero.

3. Nhân tố di truyền:

Buettner nói: "Mọi nơi có người dân sống thọ trên thế giới đều trải qua những thời kỳ khó khăn. Họ đã trải qua chiến tranh, nạn đói, cùng những căng thẳng như chúng ta đang phải chịu đựng ngay bây giờ (vì đại dịch Covid-19) và họ có thể đưa ra lời khuyên cho chúng ta".Hòn đảo nằm ở phía nam Nhật Bản Okinawa được tác giả kiêm nhà thám hiểm của National Geographic Dan Buettner chọn là một trong 5 "vùng xanh" trên thế giới, nơi ông cho rằng mọi người sống lâu và hạnh phúc nhất. Những nơi khác bao gồm Sardinia (Italy), Nicoya (Costa Rica), Ikaria (Hy Lạp) và Loma Linda (Mỹ).

Người Okinawa có thể khuyên chúng ta điều gì? Tại sao Ogimi và những nơi khác trên đảo có nhiều người sống thọ từ bao đời nay? Điều đó xuất phát từ 3 yếu tố chính: chế độ ăn uống, tập quán xã hội và di truyền, theo Craig Willcox, giáo sư sức khỏe cộng đồng và lão khoa tại Đại học Quốc tế Okinawa, đồng tác giả chính của Nghiên cứu Okinawa Centenarian về tuổi thọ của người Okinawa kể từ năm 1975.

"Khoảng 2/3 tuổi thọ liên quan đến chế độ ăn uống và cách sống, phần còn lại là do di truyền. Chúng tôi chưa xem xét liệu Okinawa có lợi thế di truyền so với các vùng khác của Nhật Bản hay không nhưng tuổi thọ có trong di truyền của các gia đình ở đây", Willcox nói.

Bà Misako Miyagi, 88 tuổi, "chỉ đơn thuần là một thanh niên", theo một câu nói ở Ogimi, nơi tập trung đông những người trăm tuổi.

4. Chế độ ăn uống lành mạnh

Ngoài di truyền, chế độ ăn uống là yếu tố cần lưu ý để xác định cách sống thọ của người dân Okinawa.

Nếu bạn đến một nhà hàng du lịch tại đây hoặc quán ăn theo chủ đề Okinawa điển hình ở Tokyo, thực đơn là thịt lợn và rượu mạnh tương tự những nơi khác trên khắp nước Nhật. Tuy nhiên, đây không phải là đại diện cho thói quen ăn uống của người dân ở đảo.

Awamori, loại rượu đặc sản của Okinawa, cay nồng và có độ cồn 40%.
"Có một cụm từ tiếng Okinawa, nuchi gusui, có thể dịch là "hãy để thức ăn là thuốc của bạn". Khoai lang, mướp đắng, thực phẩm biển giàu carotenoid như rong biển, rau lá xanh và trái cây trong chế độ ăn uống có tác dụng chống lão hóa, giúp giảm viêm, ứng kích oxy hóa", ông giải thích."Về mặt ngăn ngừa ung thư và bệnh tim mạch, chế độ ăn uống của người Okinawa có hơn 5 khẩu phần trái cây cùng rau mỗi ngày, kết hợp nhiều cá, tốt cho tim mạch hơn thịt", Willcox nói.

Giáo sư tại Đại học Quốc tế Okinawa cũng cho biết chế độ ăn truyền thống của người Okinawa giàu dinh dưỡng nhưng nghèo calo. Nguyên nhân là thay vì gạo trắng, khoai lang được coi là lương thực chính ở đây cho đến những năm 1960.

Tại vùng đất này, những thực phẩm đắt tiền, bổ dưỡng vô cùng khan hiếm, thay vào đó người dân thường lựa chọn những món ăn đơn điệu, bình dân. Họ cho rằng các thực phẩm giàu chất béo, nhiều đường, muối, chất xơ... sẽ khiến hình thành các bệnh mãn tính, thậm chí gây lão hóa nhanh.

Một số người cho rằng Chouju-zen, hay "thực phẩm trường thọ", giàu dinh dưỡng nhưng chứa ít calo, góp phần mang đến cuộc sống lâu dài cho người dân Okinawa.

Rau xanh

Tại ngôi làng Ogimi, mức độ tiêu thụ rau củ quả của họ chiếm tới 58-60% tổng lương thực. Các loại rau củ người dân nơi đây thường sử dụng là khoai lang tím, bắp cải, nấm đông cô và mướp đắng.

Theo bác sĩ người Nhật Oda Ota, ăn nhiều rau củ sẽ giúp cơ thể tránh được lượng đường trong máu tăng. Hơn nữa, ăn nhiều loại rau củ khác nhau không chỉ làm tăng chất chống oxy hóa mà còn dễ dàng bổ sung thêm các loại vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.

Các loại rau củ người dân nơi đây thường sử dụng là khoai lang tím, bắp cải, nấm đông cô và mướp đắng

Đặc biệt, các loại rau củ còn chứa nhiều chất xơ và các chất chống oxy hóa, đem lại tác dụng nâng cao sức khỏe, phòng chống tim mạch, huyết áp cao, ung thư...

Đậu phụ

Vào thời nhà Minh, Trung Quốc đã đem đậu phụ du nhập vào Okinawa. Kể từ đó, các quý tộc của địa phương luôn tin rằng đậu phụ là thực phẩm quý, tốt cho tuổi thọ nên thường xuyên sử dụng đậu phụ vào các bữa ăn hàng ngày.

Đậu phụ lạnh Hiyayakko món ăn số 1 trong mùa hè ở Nhật Bản.

Thực tế không chỉ ở Okinawa mà khắp Nhật Bản, đậu nành và đậu phụ đều được coi là thực phẩm mang lại sức khỏe cho tim mạch ở người cao tuổi vì chứa nhiều axit béo alpha linolenic, có tác dụng ngăn cản máu cục làm nghẽn động mạch ở tim.

Cá biển và rong nho, rong biển

Vì địa hình sống gần núi và biển nên người dân Ogimi thường xuyên sử dụng cá biển và rong biển. Cá biển sâu họ ăn rất giàu omega-3, vô cùng tốt cho tim mạch và não bộ. Đặc biệt, cá biển rất giàu chất phytochemical, có tác dụng chống viêm, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim, sa sút trí tuệ và một số bệnh ung thư.

Còn rong nho ở khu vực này lại có hình dáng giống quả nho, trong suốt như pha lê, khi cắn vào sẽ phát ra tiếng nổ, gần giống như ăn trứng cá muối, hương vị độc đáo rất hấp dẫn.

Ngoài ra, người sống thọ tại ngôi làng này còn thích ăn rong biển bởi giá trị dinh dưỡng cao, giàu chất béo, chất xơ, canxi, phốt pho, sắt... rất tốt để duy trì sức khỏe tổng thể.

Uống nhiều trà

Thay vì sử dụng các loại đồ uống có đường, thì người dân làng Ogimi thích uống nhiều các loại trà xanh bởi đây là một nguồn chống oxy hóa vô cùng tốt.

Nghiên cứu trên tạp chí Phòng bệnh Tim mạch Châu Âu từng khẳng định uống trà ít nhất 3 lần 1 tuần giúp bạn sống lâu và sống khỏe hơn. Điều này là do trà xanh có chứa hàm lượng cao polyphenol giúp phòng ngừa huyết áp cao và rối loạn lipid máu.

Ngoài ra, trà có chứa lượng lớn flavonoid, một loại sắc tố thực vật đã được chứng minh có thể ngăn oxy hóa, chống viêm đồng thời cải thiện chức năng mạch máu. Những tác dụng này đóng góp trực tiếp vào việc cải thiện sức khỏe tim mạch và gia tăng tuổi thọ.

Các loại ngũ cốc

Thức ăn chủ yếu của người Okinawa nói chung và người Ogimi nói riêng thường không bao giờ có món tráng miệng hay bánh ngọt. Thông thường, họ không ăn quá nhiều thực phẩm chế biến tinh chế. Thức ăn chủ yếu của họ thường là các loại củ như khoai lang, mì kiều mạch, hạt ngũ cốc... Các loại thực phẩm này đều giàu chất dinh dưỡng như axit béo không bão hòa, vitamin, chất chống oxy hóa phenolic, arginine tất cả đều tốt cho sức khỏe tim mạch, làm giảm nguy cơ tử vong sớm vì bệnh tim mạch và các loại bệnh khác.

5. Cộng đồng gắn kết và thấm nhuần triết lý sống 'Ikigai'

Cộng đồng ở đây có những sắp xếp giúp các cư dân lớn tuổi giữ được mục đích hay ikigai (khái niệm tiếng Nhật có nghĩa là "lý do tồn tại") trong cuộc sống của họ.

Nếu đến thăm ngôi làng này, bạn sẽ dễ dàng thấy hình ảnh những người cao tuổi bận rộn làm việc trên đồng ruộng, bến cảng bởi người già ở làng Ogimi không chọn cách nghỉ hưu an nhàn mà luôn tìm cơ hội để lao động để cảm thấy mình vẫn luôn là người có ích. Đây cũng là lý do khiến họ khoẻ mạnh hơn.

Một công việc ý nghĩa khác đó là tại trung tâm basho-fu, những người phụ nữ lớn tuổi thường làm sạch sợi và cuộn chỉ. Công việc này không chỉ là cách để duy trì hoạt động xã hội mà còn mang lại cho những người cao niên thu nhập và đóng góp vào kinh tế làng. 

Ông Takashi Inafuku, người dân Ogimi, thuộc về 2 moai, một với nhóm bạn cùng trường và một với đồng nghiệp cũ, cho biết: "Moai là nơi bạn có thể trao đổi thông tin và giao tiếp với những người khác. Tôi nghĩ rằng tham gia moai, có chung sở thích và xả stress, có thể giúp tăng tuổi thọ". Không chỉ vậy, sự hỗ trợ lẫn nhau trong cộng đồng còn được thể hiện thông qua moai.

Cơ chế xã hội Okinawa này tập hợp những nhóm người có cùng mối quan tâm lại với nhau, cho phép họ phát triển các kết nối tình cảm. Tác giả Buettner nói rằng yếu tố này quan trọng để bạn sống lâu vì "cô đơn cũng tệ như hút thuốc vậy".

Willcox nói thêm rằng việc thuộc nhiều moai là điều phổ biến: "Tôi biết một người đàn ông Ogimi ở trong 7 moai. Mọi người trung thành với moai của họ. Tôi đã gặp nhóm phụ nữ 80 tuổi trên một hòn đảo xa xôi, họ đã ở cùng nhau từ khi còn học tiểu học".

Thắm Lê tổng hợp theo zingnews.vn & kenh14.vn

---

Triết lý nhân sinh sâu sắc ẩn sau văn hóa trà đạo Nhật Bản

Những lợi ích tuyệt vời của chè xanh